Eén van de vroegste digitale foto’s werd in 1965 door een videocamera op een ruimteschip draaiend rondom de planeet Mars genomen. Lichtgolven raakten een lichtgevoelig oppervlak, werden omgezet in elektrische signalen en opgeslagen op band. De gegevens werden naar Aarde gestuurd.
Je hebt mensen die online foto’s van zichzelf plaatsen en mensen die posten wat ze om zich heen zien. Open de camera-app. Klik. Licht raakt de sensoren in de camera van je smartphone en wordt omgezet in elektrische reacties die worden opgeslagen als kleurinformatie in het digitale geheugen: iedere snapshot genereert miljoenen kleine status updates.
Dan begint het echte werk. In een omkering van het analoog fotografische proces worden digitale beelden meteen zichtbaar en daarna pas ontwikkeld. Filters, effecten en coderingen maken met iedere handeling een versie van het beeld dat verder is verwijderd van het origineel. Kies filter. Fotografeer jezelf met berenoren en berenneus. Zie de berenfoto later terug en voel je niet beestachtig, maar geciviliseerder dan ooit. Want representatie en omkering zijn diep verbonden. Voeg de anime-filter toe waarvan je er strak en jong uit gaat zien. Realiseer je hoe oud en gerimpeld je al bent. Bij digitale fotografie ontstaat meteen het positief en wordt het negatief pas langzaam daarna doorontwikkeld.
Roland Barthes schreef helder op over foto’s wat iedereen weet: dat het alleen representaties zijn, maar dat we toch altijd voelen dat tenminste voor een moment, vanuit een bepaalde hoek, met een specifieke lichtinval, met die en die apparatuur vastgelegd de wereld er echt zo uit zag.
Voor digitale foto’s is dat niet vanzelfsprekend. Als een foto niet gemanipuleerd is, moet je dat tegenwoordig erbij vermelden anders gelooft niemand het: #nofilter.
Dat die hashtag niet correct is, omdat ieder beeld wordt samengesteld volgens een set regels en filters die zijn ingesteld door de fabrikant van de camera en de maker van de app, doet er niet toe. De hashtag benadrukt of doet alsof de wereld er toch echt even zo uit zag.
Deze junglefoto kwam voorbij en ik herkende de vrouw in een flits. Had ik haar op een feestje gezien?
Nee, deze vrouw blijkt de avatar van een groepje vrienden en kunstenaars die in haar naam een account beheren en foto’s en videowerken maken. Foto’s van zichzelf, in de vorm van deze vrouw, en van wat zij om zich heen zien tegelijkertijd.
LaTurbo Avedon, want zo heet ze, is een fictief karakter. Ze is meer protagonist dan consument, meer onderwerp dan gebruiker. Maar je kunt haar wel een bericht sturen.
What is your first memory?
LaTurbo: “In the space where I first saw the blinking text cursor I realized that there were volumes inside, that I could become not just one, but many different people as time passed.”
Ze is een en al kunstmatigheid in haar eighties gevechtsoutfit met snoepfabriekcamouflage die haar alleen maar meer op doet vallen. Ze is overduidelijk in het beeld geplakt, geen van de zonnestralen valt op haar huid of zelfs maar op haar fantasiekosmonautenpak, maar het wonderlijke is dat zij ‘echter’ op me overkomt dan het junglebehang.
LaTurbo Avedon is aan het typen…
Waar vecht ze tegen met haar roze, alien zwaardgeweer? Haar vijanden bevinden zich net zo min in het oerwoud als zijzelf. Ze begeeft zich in een virtuele wildernis van trackers die haar volgen, eindeloze vertakkingen van threads en krijsende trolls. Elke seconde een sneeuwbui aan nieuwe notificaties.
Deze collage poseert als ouderwetse foto, maar het is een samengesteld beeld vol filters en effecten. Ik krijg het vermoeden dat alleen foto’s met zo’n goed ontwikkeld “digitaal fotografisch negatief” in de positivistische, online wereld effect kunnen sorteren. LaTurbo is getekend met de computer, maar volgens mij komt ze als ik haar uitnodig voor mijn feestje. Ik wil met haar op de foto. Ik wil horen wat ze droomt. Welke liederen zingt ze bij het kampvuur? Wie zal ik worden in haar bijzijn?
Hoe nep ze ook is: voor een moment, vanuit het perspectief van een bepaalde maker, vastgelegd met een specifiek visueel gereedschap, zag de wereld er zo uit. Misschien komt het doordat online beelden voordat ik ze zie al in de ruimte zijn geweest, misschien heb ik gewoon teveel films gezien en boeken gelezen, maar een halve eeuw na de eerste digitale foto hebben alle daar op volgenden nog steeds iets buitenaards.
LaTurbo: “While it seems silly to say, remember that the tools that fit in a pair of hands today are items that in centuries past would have been celebrated inside temples.”
