Schrijvers de pols genomen: Adriaan van Dis

Fotograaf Stephan Raaijmakers portretteert schrijvers en neemt ze in één moeite door de pols met een Zeer Kort Interview.

Het hotel is een marmeren mausoleum. Besnorde Russen, beladen met Mediamarkt-tassen, vragen met dikke stem om hun sleutel. De receptionist houdt mij scherp in de gaten. Hij weet waar ik voor kom, maar mijn bagage verwart hem. Voordat de situatie ongemakkelijk wordt arriveert Adriaan, precies op tijd.

In je nieuwe boek Stadsliefde beschrijf je je verhouding met Parijs. Moet je een vreemdeling zijn (en blijven) om intiem met een stad te worden?

Ik was nooit intiem met Parijs. Al wat ik probeer is uit mijn kooi te stappen en de ruimte en de mensen daarbuiten te ontdekken. Een ruimte waar ik diep in mijn hart bang voor ben. Daarom probeer ik hem in kaart te brengen. Ik voel me overal een vreemdeling, zelfs in mijn eigen huis kijk ik met afstand naar de gek die het heeft ingericht. Of naar de regel die ik nu optik. Vreemdeling zijn is mijn condition humaine.

Je bent vanaf november 2011 tot februari 2012 gastconservator van de tentoonstelling 'Enge dingen: het aangetaste lichaam' in het Museum Meermanno. Een door jou aangedragen thema, waarbij het sociale isolement jou intrigeert. Mij interesseert ook de ontsnapping daaraan. Heb je daar moedige voorbeelden van gezien?

Gekken en mismaakten zoeken mijn oog en andersom. In Parijs werkt een bedelaar zonder armen die met een levensgrote pop op straat danst. Die pop zit met een riem aan hem vastgesnoerd. Een huwelijk waar ik respect voor heb.

In interviews doe je vaak wat beschroomd over je verleden als tv-presentator. Zie je jezelf ooit nog structureel terugkeren op TV?

Televisie is niet iets om je neus voor op te halen. Het vergroot mijn wereld, net zoals film en boek mijn wereld vergroten. Jammer alleen dat je eerst door zoveel bagger moet waden voor je bij iets behoorlijks uitkomt. Technisch is het allang mogelijk je favoriete programma op te roepen - wanneer en waar je maar wilt. Daarmee kunnen zender en ontvanger eindelijk aan de kijkcijferdictatuur ontsnappen. Als die techniek algemeen goed wordt, wie weet ben ik dan nog wel eens voor een rollatorvriendelijk boekenprogramma te porren.

Wat is funester voor de literatuur: onderdrukking of onderfinanciering?

Onderdrukking lijkt me erger. Het woord funest is zelfs een understatement als je vanwege je geschriften wordt geïntimideerd of opgesloten. Onderfinanciering is een ramp, maar mag je niet weerhouden door te schrijven. De grootste vijand zit uiteindelijk in jezelf.

In hoeverre zie je voor de Nederlandse intelligentsia een rol weggelegd bij de huidige bezuinigingen op cultuur?

Ik hou er niet van om verontwaardigd in een hoek te gaan zitten klagen. Verzin iets. Doe iets. Als kunst zo belangrijk is, toon het dan aan, leef er naar, maar laat je niet beperken door een stelletje rancuneuze hufters. Sla een brug, daal af. Je hebt geen idee hoe er buiten de zogenaamde intelligentsia gehunkerd wordt naar ‘verheffing’. Mooi ouderwets woord… ik ben erg voor verheffing. Maar voel je niet verplicht. Uiteindelijk is de vrijheid niks te doen misschien wel het grootste goed. En schrijvers hebben uiteindelijk maar één taak: goed schrijven. Verder mogen ze van mij zo onbetrokken zijn als ze maar willen.