Lopende zaken 2020

Brieven / 13.04.20

Tarot en het einde van de wereld (II)

Basje Boer, Nadia de Vries

2: Koningin van Zwaarden

Heb jij je rijst- en pastavoorraad al aangebroken?

29 maart 2020

Lieve Nadia,


Als tiener werd mijn interesse in astrologie aangewakkerd door de horoscopen die wekelijks verschenen in de Tina, mijn lijfblad, en als twintiger kocht ik goedkope astrologieboekjes die keer op keer bevestigden dat ik het slechtste sterrenbeeld heb van allemaal: Tweelingen. (Het zal je niet ontgaan zijn dat de haat jegens Tweelingen inmiddels alleen maar groter is geworden. Sommige Beyoncé-fans hebben destijds letterlijk gebeden dat haar tweeling niet tijdens het Tweelingen-seizoen geboren zou worden.)
‘Ja hoor,’ zei mijn vriend sarcastisch toen het gesprek een keer op astrologie kwam. ‘Daar geloof je toch niet in?’ We kenden elkaar pas, we waren nog in de fase dat we indruk op elkaar probeerden te maken. Ik dacht na over zijn vraag. Mijn interesse in astrologie was met de jaren vervaagd maar op een bepaalde manier associeerde ik mezelf er nog mee. De boekjes stonden nog in de kast. Staat interesse gelijk aan geloof? vroeg ik me af. Zag ik een sterrenbeeld als een feit? Als de waarheid? Dat niet precies. Ik zag het als een mogelijkheid. Astrologie gaf me een kader om na te denken over hoe een persoon in elkaar stak, over hoe mensen zich tot elkaar verhouden en hoe hun karakters in elkaar passen of elkaar juist afstoten.
‘Nee,’ zei ik. ‘Ik geloof er niet in.’

Mijn Thoth-tarotspel kocht ik tweedehands via Bol. Het doosje was, zoals de verkoper al had aangegeven, beschadigd en achterop prijkte een zilverkleurige sticker met daarop het logo van Sevenster, volgens Google een “spirituele winkel” in Den Haag. De kaarten zelf roken sterk naar wierrook. Een halfjaar later kocht ik ook een Rider Waite-spel, de bekendste incarnatie van tarot, met romantische illustraties die passen bij het jaar waarin het voor het eerst werd uitgegeven: 1910. De kaarten van mijn spel zijn wat groot uitgevallen, vind ik, en de kleuren zijn net iets te helder. Ik prefereer mijn Thoth-spel, met zijn wierrookgeur. De kaarten passen precies in mijn handpalm.

Niet alleen de gemini-haat, en dus astrologie, is groot op het internet; ook de mineralen en stenen waar je moeder zo’n rotsvast geloof in had; tarot en zelfs hekserij zijn in trek bij jongere generaties, met name in de feministische hoek. Een nieuw new age is aangebroken.
Interessant, merkte ik op tegen mijn vriend, hoe een hernieuwde waardering voor spiritualiteit, en dus voor intuïtie, wordt geassocieerd met vrouwenemancipatie.
Mijn vriend was sceptisch. Er moet juist méér vertrouwen in wetenschap zijn, zei hij, niet mínder. Er zijn al genoeg mensen die twijfelen aan feiten, klimaatontkenners bijvoorbeeld.

Vorige week besloot ik om nog een tarotspel te kopen, het feministische Motherpeace Tarot van Karen Vogel en Vicki Noble uit de jaren zeventig. Motherpeace heeft ronde kaarten, waar ik nog erg aan moet wennen, en verwerkt onder meer elementen uit de Navajo-cultuur in de beelden en interpretatie. Bij Motherpeace wordt De Maan geïnterpreteerd zoals jij dat aanvankelijk deed, met de maan als een belangrijke kracht als het gaat om de getijden, onze menstruatiecyclus en onze biologische kalender. De Motherpeace-Maan toont een groenblauwe oceaan waar een vrouw half uit het water steekt (Motherpeace is één grote polonaise van blote vrouwen). Verderop in het water ligt een boot en aan de horizon is “something not quite real” te zien: het grote onbekende. Neem je de boot? Of kies je voor het mysterie in de verte?

Sinds mijn relatie uit is voel ik me vrijer om me bezig te houden met esoterische zaken. Ik verdiep me in tarot, omring me met rozenkwarts en andere fijne stenen. Ja, ik schaam me ervoor. Ik kan mijn fascinatie niet helemaal verantwoorden, ook niet naar mezelf. Maar het doet me goed om voorbij de schaamte te gaan, om me er desondanks mee bezig te houden en om er openlijk over te schrijven en te spreken. Om me juist niette verantwoorden, ook niet naar mezelf. Om juist niet te weten of ik erin geloof of niet.
Eigenlijk denk ik dat wel of niet geloven nu juist het minst interessante is als het om tarot gaat.

Ook mijn Motherpeace-spel kocht ik tweedehands via Bol, half hopend dat het weer naar wierrook zou ruiken. En zowaar – dat doet het inderdaad!

Liefs,
Basje

PS De Zwaarden Tien herkende ik niet helemaal in de afgelopen week, maar de dag van De Magiër was inderdaad vruchtbaar en uitzonderlijk evenwichtig. Voor de komende week heb ik zojuist de Koningin van de Zwaarden getrokken, een kaart die gaat over scherpzinnigheid, wijsheid en soevereiniteit. Rider Waite interpreteert de Koningin als een weduwe en associeert haar met verdriet en rouw; Thoth verbeeldt haar met in de ene hand een zwaard en in de andere een mannenhoofd. (Over vrouwenemancipatie gesproken.) Het is een kaart die draait om onafhankelijkheid en afzondering – pas op voor onoverbrugbare distantie, waarschuwt mysticlight.nl.




30 maart 2020

Lieve Basje,


Vandaag ben ik jarig. Het gaat niet om een bijzondere leeftijd, ik had ook geen groot feest gepland, maar toch is het vreemd om niemand thuis te kunnen uitnodigen. Mijn verjaardag maakt mij een Ram. Een vurig, sociaal type volgens de astrologie. Wellicht ben ik een slechte Ram, want ik vind het heerlijk om alleen te zijn, maar toch voelde ik eerder vandaag de isolatie knagen toen een vriend zijn cadeau voor mij (een diepvriesbakje met zelfgemaakte bonensoep) op de trap moest achterlaten. Hopelijk werkt de energie van jouw Koningin van Zwaarden aanstekelijk: op een dag als deze benijd ik haar onafhankelijkheid.

Inderdaad opvallend dat hekserij momenteel zo hip is. Ik weet niet of dit te danken is aan Silvia Federici, wier boek Caliban and the Witch in menige feministische leesgroep de ronde doet, of dat het werk van Federici juist zo populair is geworden vanwege de huidige trend. Op Instagram zie ik veel moderne heksen, die in ruil voor een storting op hun PayPal-account een tarotlegging voor je willen doen. De gevraagde bedragen kunnen wel oplopen tot vierhonderd dollar. Wat de spirituele interpretatie van zo’n Instagram-heks biedt dat de goede oude handleiding van Rider Waite ontbeert, is mij niet duidelijk. Misschien zit de meerwaarde ‘m in de wetenschap dat een knappe influencer vijf minuten aan je heeft gedacht. Want dat lijken al deze moderne heksen in gemeen te hebben: ze zijn ontzettend mooi. Of zou dat juist de hekserij zijn?
Zelf vermoed ik dat we tarot, astrologie en andere ‘zweverige’ zaken aantrekkelijk vinden omdat ze een alternatieve ruimte bieden voor zelfmanifestatie. Een astrologische identiteit suggereert een bepaalde vrijheid, omdat ze een externe verantwoording lijkt te geven voor onze goede én slechte kwaliteiten. Een persoon met een koele uitstraling is niet afstandelijk, maar gewoon een typische Steenbok. En een Maagd die heel perfectionistisch is, tja, die kan het ook niet helpen. Enzovoort…
Als je kritisch zou willen zijn, zou je kunnen zeggen dat horoscopen ons van de verantwoordelijkheid over ons eigen ‘zelf’ ontslaan. Onze alledaagse valkuilen zijn niet toe te schrijven aan onze emotionele zwaktepunten, maar aan de stand van de maan op onze geboortedag (de mijne stond overigens in Weegschaal). Maar je zou de astrologie ook welwillender kunnen benaderen, en zeggen dat sterrenbeelden een interessante uitdaging vormen van traditionele, kapitalistische categorieën van identiteit zoals geaardheid, generatie en geslacht.
Het is deze laatste benadering waaraan ik zelf de voorkeur geef.

Heb jij je rijst- en pastavoorraad al aangebroken? Mijn familiepak toiletpapier is inmiddels in gebruik.

Om terug te komen op de aantrekkingskracht van de esoterie: ik denk dat tarot, astrologie en andere vormen van ‘tweedehands magie’ zo geruststellend zijn omdat ze een beroep doen op hoop. De hoop dat er in de toekomst iets vriendelijks schuilt, dat er binnenkort nog iets bijzonders staat te gebeuren. Of, als de nabije toekomst iets akeligs in petto heeft, dat je jezelf met de juiste voorbereiding tegen het kwaad kunt bewapenen. In die zin heeft de bijgelovige geest wel iets weg van de hamsteraarsmentaliteit, die ervan uitgaat dat er een periode van grote schaarste zal aanbreken.
Ineens schiet me dat ene liedje van Regina Spektor te binnen: No one laughs at God in a hospital/ No one laughs at God in a war.

Om mijn verjaardag toch nog een beetje te vieren, heb ik zojuist een nieuwe tarotlegging gedaan. Als kaart voor de dag heb ik de Koning van Staven getrokken. Pure fire energy, volgens biddytarot.com. Doe ik mijn Ram-status toch nog eer aan!

Liefs,
Nadia

PS Mijn eerste kennismaking met astrologie was ook de schuld van de Tina. Naast de adviesrubriek vond ik de wekelijkse horoscopen altijd het spannendst. Alhoewel de adviesrubrieken in bladen als de Fancy of de Girlz! het qua spanning wel van de horoscopen wonnen. Ik kan me herinneren dat een meisje een keer een bifiworst in zichzelf had gestoken (niet in haar mond dus) en deze er vervolgens niet meer uit kreeg. Ze had de adviescolumnist hierover om hulp gevraagd. Ik vermoed dat het een nepvraag moet zijn geweest, althans, dat hoop ik voor de persoon die hem stelde.


Dit is het tweede deel van een driedelige serie. Klik hier voor deel 1 en deel 3.

Basje Boer (1980) is schrijver en journalist. Van haar verschenen de romans Nulversie (2019) en Bermuda (2016) en de verhalenbundel Kiestoon (2006). De essaybundel Pose: Over hoe we kijken en wie we spelen (Nijgh & Van Ditmar) wordt in het najaar van 2022 verwacht. Daarnaast schrijft ze over film en (pop)cultuur, onder meer voor De Groene Amsterdammer en De Filmkrant.

Meer van deze auteur

Nadia de Vries is schrijver en cultuurwetenschapper. Ze is de auteur van drie Engelstalige dichtbundels, de kritische memoires Kleinzeer (2019) en de roman De bakvis (2022), die op de longlist van de Libris Literatuur Prijs en de Boekenbon Literatuurprijs kwam. In 2020 promoveerde ze aan de Universiteit van Amsterdam op een onderzoek naar het dode menselijk lichaam op het internet.

Meer van deze auteur